મોદી કેબિનેટે ‘ચંદ્રયાન-4’ને મંજૂરી આપી છે, આ ખાસ પ્લાન વિનસ ઓર્બિટર મિશન અને ગગનયાન માટે પણ છે

‘ચંદ્રયાન-4’ મિશન 2040 સુધીમાં ચંદ્ર પર અવકાશયાત્રીઓને લેન્ડ કરવા અને તેમને સુરક્ષિત રીતે પૃથ્વી પર પરત લાવવા માટે મૂળભૂત ટેકનોલોજી વિકસાવશે.

કેન્દ્રીય કેબિનેટે બુધવારે નવા ચંદ્ર મિશન ‘ચંદ્રયાન-4’ને મંજૂરી આપી હતી, જેનો ઉદ્દેશ્ય ભારતીય અવકાશયાત્રીઓને ચંદ્ર પર ઉતારવા અને તેમને સુરક્ષિત રીતે પૃથ્વી પર પરત કરવા માટે જરૂરી ટેકનોલોજી વિકસાવવાનો છે. એક નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ‘ચંદ્રયાન-4’ મિશન ભારતીય અવકાશયાત્રીઓને ચંદ્ર પર (વર્ષ 2040 સુધીમાં) ઉતારવા અને તેમને સુરક્ષિત રીતે પૃથ્વી પર પરત લાવવા માટે મૂળભૂત ટેક્નોલોજી વિકસાવશે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “સ્પેસ સ્ટેશનથી મુલાકાત/પ્રસ્થાન, અવકાશયાનના ઉતરાણ, પૃથ્વી પર સુરક્ષિત પરત ફરવા અને ચંદ્રના નમૂનાના સંગ્રહ અને વિશ્લેષણ માટે જરૂરી મુખ્ય તકનીકો અને ભારતીય અવકાશ સ્ટેશનના નિર્માણ માટે ગગનયાન પ્રોજેક્ટના વિસ્તરણ કાર્યક્રમનું નિદર્શન કરવામાં આવશે.” (BAS) પણ મંજૂર કરવામાં આવી હતી.

મંજૂરી મળ્યાના 36 મહિનામાં પૂર્ણ કરવામાં આવશે

નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ‘ચંદ્રયાન-4’ મિશનના ટેક્નોલોજી પ્રદર્શન માટે કુલ 2,104.06 કરોડ રૂપિયાની જરૂર છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) અવકાશયાનના વિકાસ અને પ્રક્ષેપણ માટે જવાબદાર રહેશે. આ અભિયાનને મંજૂરી મળ્યાના 36 મહિનાની અંદર ઉદ્યોગો અને શિક્ષણવિદોની ભાગીદારીથી પૂર્ણ કરવામાં આવશે. નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આને લગતી તમામ મહત્વપૂર્ણ ટેક્નોલોજીઓને સ્વદેશી રીતે વિકસાવવાની પરિકલ્પના છે.

https://x.com/narendramodi/status/1836386507571011615?t=cWxBWKGypRnwj5p6fSTjWQ&s=19

પીએમ મોદીએ ‘X’ પર એક પોસ્ટમાં કહ્યું, “સ્પેસ સેક્ટર માટે ખૂબ જ સારા સમાચાર છે. કેન્દ્રીય કેબિનેટે ગગનયાન કાર્યક્રમનું વિસ્તરણ કરીને ભારતીય સ્પેસ સ્ટેશન (BAS) તરફ પહેલું પગલું ભરવાની મંજૂરી આપી છે, વડા પ્રધાને જણાવ્યું હતું કે, “આ ઐતિહાસિક નિર્ણયથી અમને 2035 સુધી સ્વ-ટકાઉ અવકાશ સ્ટેશન અને માનવ ચંદ્ર મિશનની મંજૂરી મળશે. 2040 સુધીમાં.” મિશનની નજીક લાવશે.” કેબિનેટના નિર્ણયો વિશે પત્રકારોને માહિતી આપતા માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે જણાવ્યું હતું કે સરકારે ‘ચંદ્રયાન-4’ મિશન માટે 2,104 કરોડ રૂપિયા ફાળવ્યા છે.

ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ઈસરો)ના અધ્યક્ષ એસ. સોમનાથે જણાવ્યું હતું કે, “ચંદ્રયાન-3ના કુદરતી અનુગામી ચંદ્રના નમૂનાઓ એકત્રિત કરવા અને તેમને સુરક્ષિત રીતે પૃથ્વી પર પાછા લાવવાની ક્ષમતા દર્શાવવા માટે છે.” , જે માર્ચ 2028 માં લોન્ચ થવાની ધારણા છે. વિનસ ઓર્બિટર મિશન, અવકાશ વિભાગ દ્વારા સંચાલિત, તેની સપાટી અને પેટાળ, વાતાવરણીય પ્રક્રિયાઓ અને શુક્રના વાતાવરણ પર સૂર્યના પ્રભાવને વધુ સારી રીતે સમજવા માટે શુક્રની આસપાસ ભ્રમણકક્ષામાં અવકાશયાન મૂકવાનો સમાવેશ કરશે.

શુક્રમાં થતા ફેરફારોનો અભ્યાસ

શુક્ર, જે પૃથ્વીની સૌથી નજીકનો ગ્રહ છે અને પૃથ્વીની સમાન પરિસ્થિતિઓમાં રચાયો હોવાનું માનવામાં આવે છે, તે સમજવા માટે એક અનન્ય તક આપે છે કે ગ્રહોનું વાતાવરણ કેવી રીતે અલગ અલગ રીતે વિકસિત થયું, તે શક્ય છે એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે શુક્ર ગ્રહમાં પરિવર્તનના મૂળ કારણોનો અભ્યાસ શુક્ર અને પૃથ્વી બંનેની ઉત્ક્રાંતિને સમજવામાં ખૂબ મદદરૂપ સાબિત થશે. કેબિનેટે અંશતઃ પુનઃઉપયોગી શકાય તેવા નેક્સ્ટ જનરેશન લૉન્ચ વ્હીકલ (NGLV)ના વિકાસને મંજૂરી આપી છે, જે ISROના લોન્ચ વ્હીકલ માર્ક-III કરતા ત્રણ ગણી પેલોડ ક્ષમતા ધરાવે છે. તેણે NGLV, ત્રણ વિકાસલક્ષી ફ્લાઇટ્સ, આવશ્યક સુવિધાઓ, પ્રોગ્રામ મેનેજમેન્ટ અને લોન્ચ અભિયાનના વિકાસ માટે રૂ. 8,240 કરોડની ફાળવણી કરી.

એક સત્તાવાર નિવેદનમાં જણાવાયું છે કે ભારતીય અવકાશ સ્ટેશનની સ્થાપના અને સંચાલન અને 2040 સુધીમાં ચંદ્ર પર ભારતીય ક્રૂને લેન્ડ કરવાની ક્ષમતા વિકસાવવાના ભારતના લક્ષ્ય તરફ આ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું હશે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે NGLV પાસે લોન્ચ વ્હીકલ માર્ક-3 (LVM3) કરતાં ત્રણ ગણી વધુ પેલોડ ક્ષમતા હશે અને તેની કિંમત 1.5 ગણી વધુ હશે. એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે આંશિક રીતે ફરીથી વાપરી શકાય તેવા પ્રક્ષેપણ વાહનો ઓછા ખર્ચે અવકાશમાં પ્રવેશ પ્રદાન કરશે.