જો બેંક નાદાર થઈ જાય અથવા બંધ થઈ જાય તો તમારી એફડી અને બચતનું શું થશે, નિયમો શું છે?

ભારતમાં, બેંક નિષ્ફળતાના કિસ્સામાં ગ્રાહકો માટે ડિપોઝિટ વીમાની સુવિધા 60 ના દાયકામાં શરૂ કરવામાં આવી હતી. રિઝર્વ બેંક હેઠળ ડિપોઝિટ ઇન્શ્યોરન્સ અને ક્રેડિટ ગેરંટી કોર્પોરેશન એટલે કે ડીઆઈસીજીસી આ નિયમ હેઠળ ગ્રાહકોની ડિપોઝિટ પર વીમા કવચ પૂરું પાડે છે.

જો કોઈ બેંક નાદાર થઈ જાય અથવા બંધ થઈ જાય, તો ગ્રાહકોની ફિક્સ ડિપોઝિટ અને બચતનું શું થાય છે? શું આ રકમ પણ ખોવાઈ જાય છે? આ પ્રશ્ન એટલા માટે ઉભો થાય છે કારણ કે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (આર.બી.આઈ) એ શુક્રવારે મુંબઈ સ્થિત ન્યૂ ઈન્ડિયા કો-ઓપરેટિવ બેંકના ડિરેક્ટર બોર્ડને નબળા મેનેજમેન્ટનો હવાલો આપીને વિસર્જન કર્યું હતું. બેંક પર ઘણા નિયંત્રણો પણ લાદવામાં આવ્યા છે. આરબીઆઈ પ્રતિબંધો, બેંક શાખાઓની બહાર ગ્રાહકોની ભારે ભીડ એકઠી થઈ ગઈ છે. ગ્રાહકો પોતાના પૈસા ઉપાડવા માંગે છે, પરંતુ આરબીઆઈ એ બેંકને કડક આદેશ આપ્યો છે કે આવું ન થવું જોઈએ. આવી સ્થિતિમાં ગ્રાહકોના મનમાં અનેક પ્રશ્નો ઉભા થઈ રહ્યા છે. સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ છે કે જો બેંક પડી ભાંગે છે, તો શું તેમના પૈસા પણ ખોવાઈ જશે?

ન્યૂ ઈન્ડિયા કો-ઓપરેટિવ બેંકની મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતમાં 28 શાખાઓ છે. આ બેંકની સ્થાપના 1968માં સ્વર્ગસ્થ સાંસદ જ્યોર્જ ફર્નાન્ડિસ દ્વારા બોમ્બે લેબર કો-ઓપરેટિવ બેંક તરીકે કરવામાં આવી હતી. પરંતુ હવે આ બેંક પર સંકટના વાદળો છવાઈ રહ્યા છે અને તેના ગ્રાહકોની ચિંતાઓ વધી રહી છે. બેંકમાં લગભગ 1.3 લાખ ખાતા છે. શું આ ખાતાધારકો તેમના બધા પૈસા પાછા મેળવી શકશે? ભારતમાં, બેંક નિષ્ફળતાના કિસ્સામાં ગ્રાહકો માટે થાપણ વીમાની સુવિધા 60 ના દાયકામાં શરૂ કરવામાં આવી હતી. રિઝર્વ બેંક હેઠળ ડિપોઝિટ ઇન્શ્યોરન્સ અને ક્રેડિટ ગેરંટી કોર્પોરેશન એટલે કે ડીઆઈસીજીસી આ નિયમ હેઠળ ગ્રાહકોની ડિપોઝિટ પર વીમા કવચ પૂરું પાડે છે. પહેલા ડિપોઝિટ વીમો ફક્ત 1 લાખ રૂપિયા હતો, જેને મોદી સરકારે વધારી દીધો છે.

આરબીઆઈ એ ન્યૂ ઈન્ડિયા કો-ઓપરેટિવ બેંક પર આ પ્રતિબંધો લાદ્યા

મુંબઈ સ્થિત ન્યૂ ઈન્ડિયા કો-ઓપરેટિવ બેંકના બોર્ડ ઓફ ડિરેક્ટર્સને 12 મહિના માટે દૂર કરવામાં આવ્યા છે. પ્રતિબંધો પછી, બેંકને હવે નવી લોન આપવાથી અટકાવવામાં આવી છે. બેંકે છ મહિના માટે ગ્રાહકોના થાપણો ઉપાડવા પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. બેંકની 28 શાખાઓ છે, જેમાંથી મોટાભાગની શાખાઓ મુંબઈ ક્ષેત્રમાં આવેલી છે.

જો બેંક ડૂબી જાય, તો ગ્રાહકોના પૈસા કેટલા વીમાકૃત છે?

મોદી સરકારે થાપણ વીમા કવર 1 લાખ રૂપિયાથી વધારીને 5 લાખ રૂપિયા કર્યું છે. તમે તેને આ રીતે સમજી શકો છો કે જો કોઈ બેંક નાદાર થઈ જાય છે, તો બેંકમાં ખાતું ધરાવતા ગ્રાહકોના 5 લાખ રૂપિયા સુધીની રકમ વીમાકૃત રહે છે. બેંક નાદાર થાય અથવા બંધ થાય તે તારીખથી ગ્રાહક તેના ખાતામાં જમા રકમ અને વ્યાજમાંથી મહત્તમ 5 લાખ રૂપિયા મેળવી શકે છે. આને ઉદાહરણ તરીકે સમજો, જો રમેશના બેંક ખાતામાં 10 લાખ રૂપિયા જમા છે. જો કાલે તેની બેંક બંધ થાય, તો તેને ફક્ત 5 લાખ રૂપિયા જ મળી શકે છે, કારણ કે નિયમો મુજબ, મહત્તમ 5 લાખ રૂપિયાનો વીમો લેવામાં આવે છે. ગ્રાહકોને દાવો કર્યાના 90 દિવસની અંદર આ પૈસા મળી જાય છે.

આરબીઆઈ એ શું કહ્યું?

આરબીઆઈ એ એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે તેણે સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (એસબીઆઈ) ના ભૂતપૂર્વ ચીફ જનરલ મેનેજર શ્રીકાંતને બેંકના કામકાજનું સંચાલન કરવા માટે ‘એડમિનિસ્ટ્રેટર’ તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે. આરબીઆઈએ એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે, મુંબઈ સ્થિત ન્યૂ ઈન્ડિયા કો-ઓપરેટિવ બેંકના ડિરેક્ટર બોર્ડને 12 મહિના માટે દૂર કરવામાં આવ્યું છે. બેંકે તેના વહીવટી કાર્યો યોગ્ય અને અસરકારક રીતે કરવા માટે ‘સલાહકાર સમિતિ’ ની રચના કરી છે. આ સલાહકાર સમિતિમાં બે સભ્યો રવિન્દ્ર સપ્રા (ભૂતપૂર્વ જનરલ મેનેજર, એસબીઆઈ) અને અભિજીત દેશમુખ (ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ)નો સમાવેશ થાય છે. આરબીઆઈ એ કહ્યું, ‘બેંકમાં નબળા મેનેજમેન્ટને કારણે થતી સમસ્યાઓને કારણે આ કાર્યવાહી જરૂરી છે.’ વર્તમાન રોકડ પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને, આરબીઆઈ એ બેંકને નિર્દેશ આપ્યો છે કે તેઓ થાપણદારોના બચત ખાતા, ચાલુ ખાતા અથવા અન્ય કોઈપણ ખાતામાંથી પૈસા ઉપાડવાની મંજૂરી ન આપે.