ડિજિટલ પેમેન્ટમાં મોટો ઉછાળો, જાન્યુઆરી સુધીમાં ૧૮,૧૨૦ કરોડથી વધુ વ્યવહારો, યુપીઆઈ મોખરે

કેન્દ્રીય મંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં, કુલ ડિજિટલ ચુકવણી વ્યવહારોમાંથી લગભગ 70 ટકા યુપીઆઈ વ્યવહારો દ્વારા પ્રાપ્ત થયા છે. આ ઉપરાંત, યોજના સમયગાળા દરમિયાન ડિજિટલ પેમેન્ટ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર (ક્યુઆર કોડ્સ અને પીઓએસ ટર્મિનલ્સ), નવા વેપારીઓનું ઓનબોર્ડિંગ અને થર્ડ પાર્ટી એપ પ્રોવાઇડર્સ (ટીપીએપીએસ) માં પણ નોંધપાત્ર વધારો થયો છે.

કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ 2025 માં, આ વર્ષે જાન્યુઆરી સુધીમાં, યુપીઆઈ (યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ) સહિત 18,120 કરોડથી વધુ ડિજિટલ પેમેન્ટ વ્યવહારો નોંધાયા છે, જેમાં વ્યવહાર મૂલ્ય 2,330 લાખ કરોડ રૂપિયાને વટાવી ગયું છે.

નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૧-૨૨માં કુલ ડિજિટલ ચુકવણી વ્યવહારો રૂ. ૮,૮૩૯ કરોડથી વધીને નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪માં રૂ. ૧૮,૭૩૭ કરોડ થવાની ધારણા છે, જે ૪૬ ટકાની સીએજીઆર વૃદ્ધિ નોંધાવશે.

રાજ્યસભામાં એક પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં નાણા રાજ્યમંત્રી પંકજ ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું કે આ વૃદ્ધિ યુનિફાઇડ પેમેન્ટ ઇન્ટરફેસ (યુપીઆઈ) ને કારણે થઈ છે, જે 69 ટકાના સીએજીઆર પર વધ્યો હતો અને નાણાકીય વર્ષ 2021-22 માં 4,597 કરોડ વ્યવહારોથી વધીને નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માં 13,116 કરોડ વ્યવહારો થયો હતો.

લગભગ 70% ડિજિટલ ચુકવણી વ્યવહારો યુપીઆઈ દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે.

કેન્દ્રીય મંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં, કુલ ડિજિટલ ચુકવણી વ્યવહારોમાંથી લગભગ 70 ટકા યુપીઆઈ વ્યવહારો દ્વારા પ્રાપ્ત થયા છે. આ ઉપરાંત, યોજના સમયગાળા દરમિયાન ડિજિટલ પેમેન્ટ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર (ક્યુઆર કોડ્સ અને પીઓએસ ટર્મિનલ્સ), નવા વેપારીઓનું ઓનબોર્ડિંગ અને થર્ડ પાર્ટી એપ પ્રોવાઇડર્સ (ટીપીએપીએસ) માં પણ નોંધપાત્ર વધારો થયો છે.

ડિજિટલ પેમેન્ટ ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત બનાવવા માટે ડિજિધન મિશન શરૂ કરવામાં આવ્યું

સરકારે દેશમાં ડિજિટલ પેમેન્ટને પ્રોત્સાહન આપવા અને ડિજિટલ પેમેન્ટ ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત બનાવવા માટે ડિજિધન મિશન શરૂ કર્યું છે. બેંકો અને અન્ય ઇકોસિસ્ટમ ભાગીદારોને યુપીઆઈ અને ડિજિટલ પેમેન્ટને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા માટે નાણાકીય વર્ષ 2021-22 થી એક પ્રોત્સાહન યોજના લાગુ કરવામાં આવી છે. આ યોજના ડિઝાઇન કરતી વખતે, બેંકો સહિત હિસ્સેદારો સાથે પરામર્શ કરવામાં આવ્યો હતો. જાગૃતિ લાવવા અને ડેટા સંગ્રહ માટે બેંકો માટે એક સમર્પિત પ્રોત્સાહન યોજના (આઈએસબી) પોર્ટલ પણ વિકસાવવામાં આવ્યું છે.

પરિણામે, યુપીઆઈ ચુકવણીઓ સહિત ડિજિટલ ચુકવણીઓ ઓફર કરતી બેંકોની સંખ્યા નાણાકીય વર્ષ 2021-22 માં 216 થી વધીને નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માં 572 થઈ ગઈ છે.

રૂપે ડેબિટ કાર્ડ અને ઓછા મૂલ્યના ભીમ-યુપીઆઈ પર્સન ટુ મર્ચન્ટ (પી2એમ) વ્યવહારોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ‘પ્રોત્સાહન યોજના’એ દેશમાં ડિજિટલ ચુકવણીના વિકાસમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું છે.